خلیج فارس

خلیج همیشگی فارس

خلیج فارس ایران در طول تاریخ مدّون خود از اهمیت ویژه ای در سیاست های بین المللی و منطقه ای برخوردار بوده است. از جمله ویژگی های قابل ذکر خلیج فارس، موقعیت خاص جغرافیایی آن می باشد. ارتباط این آبراه با اقیانوس هند و آب های آزاد، باعث شده تا منطقه از لحاظ تجاری و نظامی، به خلیج فارس وابسته شود. اکتشافات نفتی و غنای آب خلیج فارس از لحاظ مواد معدنی و غذایی، آن را به نگینی بی همتا تبدیل کرده و چشم طمع بسیاری از کشورهای منطقه و قدرت های فرا منطقه ای را به سوی خود جلب نموده است.

ارزش های عظیم اقتصادی و موقعیت سوق الجیشی و سیاسی خلیج فارس از قدیم الایام تا امروز، استعمارگران را تشنه حضور و سلطه طلبی در منطقه کرده و باعث شده تا آنها بکوشند همواره سیاست خود را بر این منطقه تحمیل کند؛ ازاین رو خلیج فارس، همیشه صحنه کشمکش و نبرد بوده و سرزمین های حاشیه آن نیز از این کشمکش ها متأثر شده است؛ به گونه ای که زندگی سیاسی و اقتصادی این کشورها با توجه به مسائل و جریان های جاری در خلیج فارس جهت و سمت و سو می گیرد.[1]

خلیج فارس، محور تفاهم

اختلاف نظر کشورهای منطقه در تعریف ترتیبات امنیتی، به یکی از عوامل اصلی ناامنی در منطقه تبدیل گشته است. ایران امنیت منطقه را مرتبط با کشورهای حاشیه خلیج فارس می داند و کشورهای عربی، حضور قدرت ها را در منطقه عامل آرامش و ثبات می دانند. برای رسیدن به اقتدار در خلیج فارس بدون حضور بیگانگان، باید چند اصل را پذیرفت: 1. تجارب تلخ گذشته که میراث استعمارگران است را نباید تکرار کرد.

2. باور کنیم امنیت منطقه بدون حضور بیگانگان و نیروهای خارجی با اتکا به قدرت مردم منطقه دست یافتنی است.

3. امنیت نیابتی شکست خورده است.

برای رسیدن به تفاهم میان کشورهای حوزه خلیج فارس لازم است به چند نکته توجه کنیم.

الف) همسازی فرهنگی ـ اجتماعی

ب) تکیه بر جنبه های مثبت و پیوندهای تاریخی؛ باید واژگانی چون عرب و عجم را کنار گذاشته و به اینده مردم منطقه بیاندیشیم و دست دوستی به سوی یکدیگر دراز کنیم.

ج) ایجاد تریبون های منطقه ای

د) راه اندازی کانون پژوهشگران خلیج فارس، استفاده از ابزارهای علمی و منطقی به دور از غرض ورزی ها، ایجاد فرصت هایی برای مطالعات منطقه ای، برگزاری همایش ها، همکاری دفاتر مطالعات منطقه ای ، تقویت همکاری های اقتصادی می تواند از روش های منجر به همکاری در منطقه باشد.

رسیدن به فضای مملو از اعتماد و پرهیز از ورود به منازعات سیاسی در منطقه از اهمیت ویژه ای برخوردار است.[2]

گفتار مجری

خلیج فارس

سودابه مهیجی

از آن هنگام که تاریخ بشر مکتوب شد و جغرافی به گونه ای علمی در مقیاس با سطح و حد تحقیق و مطالعه در دوران باستان مورد بررسی قرار گرفت، نام خلیج فارس، جزء چهار دریای شناخته شده بوده که به اعتقاد یونانیان کهن، همگی از یک اقیانوس عظیم به وسعتی معادل همه آب های جهان سرچشمه می گرفتند و بسیار پیش از آن که داریوش هخامنشی امپراتور ایران در کتیبه های خود از دریای پارس سخن براند، حتی غیر ایرانیان هم این پهنه آبی را با نام پارس می شناختند.

خلیج پارس، نامی است به جای مانده از کهن ترین منابع؛ زیرا که از سده های پیش از میلاد سر برآورده است و با پارس و فارس ـ نام سرزمین ملت ایران ـ گره خورده است.

قدمت خلیج فارس با همین نام چندان دیرینه است که عده ای معتقدند: «خلیج فارس، گهواره تمدن عالم یا خاستگاه نوع بشر است» ساکنان باستانی این منطقه، نخستین انسان هایی بودند که روش دریانوردی را آموخته و کشتی اختراع کرده و شرق و غرب را به یکدیگر پیوند داده اند. اما دریانوردی ایرانیان در خلیج فارس، قریب پانصد سال پیش از میلاد مسیح و دوران سلطنت داریوش اول آغاز شد.

پس از اسلام نیز آن زمان که واژه سازی و رویاپردازی برای خلق اسامی مجعول عاری از قبح نشده و جزء سنت های سیاست پیشگان و عوامل آنان درنیامده بود، جملگی علمای غیر ایرانی و حتی دانشمندان عرب مانند «شهاب الدین النویری» و «ابن حوقل النصیبی بغدادی» که نام خلیج فارس را همراه با نقشه آن به گونه ای مستند مشخص کرده است با حفظ حرمت قلم، تشکیک در نام این دریا را حتی در ذهن خود خطور ندادند و پای بندی به صداقت و راست اندیشی را از خود به یادگار گذاردند.

کشورهای حوزه خلیج فارس و جهان باید نیک دریابند که پاک کردن حقیقت از تاریخ، امری ناممکن است که جهان سال ها شاهد این گونه تلاش های ناممکن بوده و هست.[3]

دست طمع بیگانه را قطع می کنیم

مهیا زاهدین لباف

در رابطه با نام خلیج فارس تا اوایل دهه 1960م. هیچ گونه بحث و جدلی در میان نبود و تمامی منابع اروپایی و آسیایی و امریکایی، تمام دایره المعارف ها و نقشه های جغرافیایی نام آن را «خلیج فارس» عنوان می داشتند.

اصطلاح جعلی ـ خلیج عربی!! ـ برای نخستین بار از طرف یکی از نمایندگان سیاسی انگلستان در خلیج فارس به نام «سرچارلز بلگریو» عنوان شد. در واقع او بود که به قصد ایجاد تفرقه میان ایران و کشورهای عرب این عنوان جعلی را خلق نمود.[4] وی که به مدت 30 سال نماینده سیاسی و کارگزار دولت انگلیس بود در خلیج فارس، با مراجعت به انگلستان در 1966 کتابی را در رابطه با سواحل جنوبی خلیج فارس منتشر نمود و برای اولین بار در آن عنوان نمود عرب ها ترجیح می دهند خلیج فارس را خلیج عربی بنامند!!! سپس جمال عبدالناصر نیز از این عنوان تحریفی استفاده کرد تا احساسات ناسیونالیستی اعراب را به وجد آورد!

آنچه مسلّم است، عوامل استکبار در راستای سیاست «اختلاف بیانداز و حکومت کن» به منظور ایجاد تضاد میان اعراب و ایرانیان، عنوان ـ خلیج عربی ـ را بر سر زبان ها انداخته و همسایگان جنوبی ما بدون اطلاع از نیت اصلی آنان، چشم و گوش بسته با آغوشی باز به استقبال این جعل عنوان رفتند.

انگلیسی ها نخستین عاملان ایجاد این تفرقه بودند، آنان از قدیم به دنبال ایجاد یک دریای انگلیسی به جای خلیج فارس بودند و امریکایی ها هم که عاشق داشتن یک دریای امریکایی در جنوب ایران بودند برای حضور در منطقه به این موضوع دامن زدند.

ایران نسبت به این موضوع واکنش نشان داد و گمرک و پست از قبول محموله هایی با عنوان «خلیج عربی!!» خودداری نمودند و... .

تاریخ را ورق بزنید، اسناد محکمی برای نشان دادن میزان علاقه کشورهای مختلف فرا منطقه ای به تسلط بر ایران و خلیج همیشگی فارس آن وجود دارد. «پطر کبیر» در وصیت نامه خود به بازماندگان این گونه توصیه کرد: «باید به ایران حمله کنید و از سواحل خزر تا خلیج فارس را به هر قیمتی که شده به چنگ آورید».[5]

دریا سالار پرتغالی و فاتح هرمز نیز در گزارش خود نوشت: «مرکز روابط تجاری آسیا و هندوستان سه نقطه است، تنگه مالاکا، عدن و هرمز که از آن دو مهم تر است. با در دست داشتن این سه نقطه دولت پرتغال باید خود را مالک دنیا بداند».[6]

کشورهای حوزه خلیج فارس و جهان باید نیک دریابند که پاک نمودن حقیقت از تاریخ امری ناممکن است و جعل یک عنوان هرگز نمی تواند سلاح مناسبی باشد برای پاک نمودن هویت چندین هزار ساله یک منطقه و افراد وابسته به آن. جهان سال های سال است که شاهد این گونه تلاش های ناممکن می باشد. صهیونیست ها و فلسطین را به یادآورید. امروز همه باید بدانند که رویای تازه و پریشان سلطه طلبان هرگز تعبیر نخواهد شد. چرا که مرد و زن، پیر و جوان و کودک ایرانی مقتدرانه از نام و آب های نیلگون «خلیج همیشه فارس» حراست خواهد نمود.

زلال قلم

آبی مواج

سودابه مهیجی

تو را می شناسم.

چشم های آبی ات را به من بدوز هم سرزمین!

سال های سال «هم بغض» و «هم خنده» این خاکِ قدیمی، نشسته ای به تماشای تاریخ پر حادثه ای که در دشت های این سرزمین جولان داده و روز و شب این دیار را رقم زده است. سال های سال، در آغوش عاشقانه «ایران» زندگی کرده ای و قلب زلالت را چون ایینه ای مواج، با پارسیان عاشق در میان نهاده ای. چگونه نشناسمت؟ چگونه مرا نشناسی؟

چگونه خاطرات فیروزه ای سال ها بودنت را از یاد ببرم؟! چگونه گوهرهای برآمده از قلب تو را به خاطر نیاورم؟! چگونه تبرک نعمت خیز حضورت را پا به پای عمر وطن نادیده بگیرم؟!

«ایران» تو را دوست می دارد. «ایران»، این مادر همیشه سرفراز تاریخ، این بانوی مغرور شکست ناپذیر، سال ها هم نفسی با تو را در لحظه لحظه غیرت خویش خوگرفته و دست بردار آبروی بلند آوازه خویش نیست... . ایران هنوز جرعه جرعه تو را تشنه است. هنوز از پس این سالیان دراز تو را عاشقانه و آمرانه می طلبد.

همه می دانند... چهره های مبهوت و مرده و زنده تاریخ، تو را همیشه دست در گریبان ایران دیده اند. چشم گذشته های دور و نزدیک، مرزهای تنت را خوب می شناسند که به خطوط خاک لاله ها منتهی شده است. کودکان سرزمین من روزی در ساحل چشمان تو بازی کردند و روزی دیگر از آغوش طراوت خیز نگاهت قد کشیدند و سرباز های دلیر نبردها شدند. طفلان دیار من روزی جرعه های سبوی تو را نوشیدند و آنگاه، قطره قطره در خونشان به غیرت و رشادت بدل شدی. رودهای وطن من، با خون سرخ شهادت که درمی آمیختند، به آغوش تو سر می سپردند و بغض های اندوهشان را در دامان دریایی تو اشک می ریختند.

ای خلیج! ای دریای پارس زبان! ای که در پیراهن شرجی ات، ابرهای آسمان ایران گریسته اند! ای که صدف های دامان مرصّعت، گوشواره دخترکان سرزمین من است! آسوده باش که هیچ لهجه ناشناسی نام تو را بر زبان نخواهد آورد. که هیچ از گردِ راه رسیده ای ریشه های قدمت تو را از این خاک، بیرون نتواند کشید.

چه کسی بود صدایت زد؟ چه کسی اسم تو را به غلط زمزمه کرد؟ چه کسی خواب شومِ ربودنت را دیده؟ چه کسی حیله باطلِ تملک تو را در سر دارد؟ هراس نداشته باش. پریشان نشو. من نام تو را آن گونه که از قدیم تا امروز زندگی کرده است، بار دیگر به تمام مدعیان یادآور خواهم شد. من اصالت تو را به تمام توطئه ها نشان خواهم داد. تو را آن گونه که گواه راستین تاریخ است، به چشم های طمع، خالی می کنم. من «خلیج فارس» را به همه می فهمانم. خلیج ایرانی! همچنان با لهجه شیرین پارسی ات موج بزن و درّ و گوهر بر لب بیاور... مباد خواب آرامت را کسی بر آشوبد! مباد هیچ ادعای دروغینی، اخم های اضطراب بر جبین آسایشت بنشاند!

شکوه خوش آوازه! بخت بلند ایران! شناسنامه تو در دستان من است. هیچ بیگانه ای تو را به کابین فتنه های شوم در نخواهد آورد.

نفس آبی خلیج

مهیا زاهدین لباف

هنوز بلد نبودم بنویسم «ایران» که نقشه اش را نشانم دادند. توپ رنگارنگی برایم خریدند و گفتند: این یعنی همه دنیا... و میان آن همه دنیا، آبی هایش را بیشتر نگاه کردم، چون هنوز بلد نبودم بنویسم، دریا، خلیج... . دنیا را می چرخاندم و از تلافی رنگ هایش، خنده کوچکی، تمامی کودکی ام را پر می کرد، اما زیر پاهای گربه ای خوابیده، آبی همان آبی بود... .

بزرگ تر شدم... یاد گرفته بودم بنویسم ایران... با زبانی که «فارسی» می خوانندش و در پیچ وخم های تاریخش می بالیدم به واژگانی که بوی پارسی می داد و این شد تعصب، غرور و غیرت ایرانی من، به من یاد داده بودند که باید روی خیلی چیزها حمّیت داشته باشم و یکی از آنها پهنای آبی رنگ بود بر روی کره کوچک بچگی هایم که در جغرافیا «خلیج فارس» می خواندیمش.

و من هی بزرگ شدم و نام خلیج فارس هم بزرگ تر... . روزی از پنجره هواپیما نشانم دادند و گفتند: نفس بکش، حتی اگر از پشت شیشه باشد و من به اندازه آن گریه کردم، به اندازه عمق، وسعت خلیجم... .

هنوز آن قدر بزرگ نشده بودم که بتوانم بفهمم سیاست می تواند روی همه احساسات کودکانه من بنشیند یا پا بگذارد. اما فهمیدم که می خواهند نام خلیج فارس را از ما بدزدند و دزدی چیز بدی است... .

نقشه ام را در بغل می گرفتم تا هیچ کس نتواند به آن تعدی کند و به خیالم در دنیا همان یک نقشه بود که من داشتم و خوشحال بودم... .

هنوز هم خوش حال هستم و می دانم که اگر بخواهند پسوند زیبای فارس را از آبی ترین خلیج بدزدند ـ که نمی توانند ـ باز هم این نفس های آبی آب است که در هر دم و بازدم «فارس» را تکرار می کند.[7]

 

 گروه محراب 
.................................

ای همیشه فارس، ای خلیج مهر

همچــنان بمان، جاودان و استوار