مختارنامه

پروژه تاریخی سریال مختارنامه

اشاره: مختار، ابوعبید بن ثقفى، سیاستمداری با درایت، جنگاوری ورزیده و علوی تباری متعصب است. او در زمان حرکت امام حسین(ع) به سمت کوفه، به جرم همکاری با مسلم بن عقیل و پناه دادن او در منزل خویش، توسط عبیدالله ابن زیاد زندانی می شود و در روز عاشورا به دلیل زندانی بودن نمی تواند امام حسین(ع) و یاران او را همراهی کند اما پس از آزادی با متحد کردن شیعیان، علیه حکومت یزید قیام می کند و با شعار یالثارات الحسین به خونخواهی امام حسین (ع) و شهدای کربلا، از قاتلان آنها انتقام می گیرد و آنها را از دم تیغ می گذراند و در کوفه یک حکومت شیعی انقلابی تشکیل می دهد.

مختار نامه عنوان سریالی است که داستان زندگی و قیام مختار ابوعبید بن ثقفى را روایت می کند.

سریال مختارنامه سه بخش دارد که در بخش نخست جوانی زندگی مختارثقفی و در دو بخش دیگر میانسالی تا شهادت وی را به تصویر می کشد.

این سریال از پرو‍‍‍ژه های تاریخی و محصولات رده الف مرکز سیما فیلم است که تهیه کنندگی آن را محمود فلاح برعهده دارد.

مختارنامه از پروژه هایی است که با صرف زمان، انرژی و هزینه فراوان ساخته می شود و به خاطر مقطع خاص تاریخی که به نمایش می گذارد، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

این سریال که ششمین ساخته داوود میرباقری پس از مجموعه هایی همچون امام علی(ع) و معصومیت از دست رفته به شمار می آید، از بهمن سال 81 وارد مراحل پیش تولید شد و فیلمبرداری آن نیز به طور رسمی از فروردین 83 آغاز گشت.

فیلمنامه اولیه این کار تاریخی را محمدابراهیم سلطانی فر نوشته و حسن میرباقری، محمد بیرانوند و داوود میرباقری نیز در 3 نوبت آن را بازنویسی کرده اند.

این سریال به شیوه 35 میلیمتری در کاشان ، آبادان، ورامین، شاهرود و شوشتر فیلمبرداری می شود ضمن آنکه بخشهای جنگی نیز در شهرک دفاع مقدس و احمدآباد مستوفی تهران در حال فیلمبرداری است.

در این مجموعه فریبرز عرب نیا، نقش مختار را ایفا می کند و رضا رویگرى، رضا کیانیان، عنایت شفیعى، فرهاد اصلانى، ژاله علو، فریبا کوثرى، اکبر زنجانپور، نسرین مقانلو، پرویز پورحسینى، مهدی فخیم زاده، ویشکا آسایش، ژاله علو، سیامک اطلسى، داوود رشیدى، ولی الله شیراندامى، محمد صادقى، محمدفیلى، شهره‌لرستانى، فرخ نعمتى، کاظم هژیر آزاد، نسرین مقانلو، ولی الله مومنى، کریم اکبری مبارکه، امین زندگانى، ابراهیم آبادى، انوشیروان ارجمند، محمود اردلان، حبیب دهقان نسب، جعفر دهقان و... از دیگر بازیگران آن هستند.

عوامل پشت صحنه این سریال نیز عبارتند از:

نویسنده و کارگردان: داود میرباقرى، تهیه کننده: محمود فلاح، نویسندگان اولیه: حسن میرباقرى، محمد بیرانوند، مدیر فیلمبردارى: عظیم جوانروح، تدوین گر: مهدی حسینی وند، چهره پردازى: عبدالله اسکندرى، مسعود ولدبیگی و محقق تاریخ اسلام: حجت الاسلام رسول جعفریان.

در ماه های پایانی ساخت این پروژه عظیم تاریخی، جزئیات آن را با رضا استادی، مسوول روابط عمومی سریال به گفتگو نشسته ایم.

وی درباره مختارنامه گفت: این سریال به روایت زندگی پر فراز و نشیب و قیام حماسی و قهرمانان مختار ابوعبید ثقفی ملقب به ابواسحاق می پردازد. به مدد تمامی اسناد و مدارک باقی مانده، این مقطع جاودان تاریخی، یادآور جنبشی فراگیر و اثرگذار است که پس از حادثه عاشورا به رهبری مختار شکل می گیرد و با قصاص اشقیا و قاتلین امام حسین(ع) و یاران مظلومش به پیروزی می رسد.

در این سریال جوانی، میان سالی و کهن سالی مختار به عنوان شخصیت محوری به تصویر کشیده می شود. داستان سریال از روزهای پایانی خلافت امام حسن(ع) آغاز و به زمان امامت امام حسین(ع) می رسد و وقایعی که منجر به قیام محرم سال 61 قمری شد را در بر می گیرد به تعبیری از زمان حکومت معاویه تا حکومت عبدالملک مروان. زمانی که امام حسین(ع) به همراه خانواده و یارانش آماد سفر به کوفه می شود، مختار و افراد قبیله اش زمینه های استقال با شکوه از امام را فراهم می کنند ولی عبیدالله زیاد با هراس از موقعیت به وجود آمده و حسب دستو یزیدبن معاویه برای گرفتن بیعت از امام و در هم شکستن همراهی و مقاومت کوفیان به ویژه یاران مختار، او را به عنوان رهبر جنبش در کوفه دستگیر و به همراه دیگر علویان فداکار به زندان می اندازد. بدین ترتیب مختار در تمامی روزهای منتهی به واقعه عاشورا با دلی دردمند و خشمی فروخورده در بند و زندان حاکم کوفه است. در این میان توطئه بنی امیه برای قتل مختار به نتیجه نمی رسد و این فرمانده دلاور و زیرک با وساطت عبدالله بن عمر و به کارگیری ترفندی هوشمندانه از زندان آزاد شده و مدتی بعد با فراهم کردن نیروهای وفادار و شجاع قیام سراسری و سرنوشت ساز خود را آغاز می کند و سرانجام موفق به تشکیل حکومتی عدالتخواه می شود و ...

پیشنهاد انجام چنین پروژه ای چگونه به داوود میرباقری رسید در شرایطی که ظاهرا شهرام اسدی نیز در حال کار بر روی چنین پروژه ای بوده است؟

سال 1381 پس از تعطیلات نوروز ، محمود فلاح تهیه کننده فعلی، سریال مختارنامه، متن فیلمنامه توابین ـ فیلم نامه اولیه سریال مختارنامه را که در آن زمان محمد ابراهیم سلطانی فر نوشته بود ـ را برای مشاوره درباره‌ انتخاب کارگردان به داوود میرباقری ارائه کرد.

میرباقری در آن زمان منتظر به نتیجه رسیدن

فیلمنامه‌ سلمان فارسی بود. در آن زمان به میرباقری خبر داده شد که تولید سلمان بنا به گفته مسوولان سازمان فعلا مقدور نیست و برای راه اندازی این پروژه، نیاز به فرصت بیشتری است ولی در حال حاضر امکان تولید سریال توابین وجود دارد.

به این ترتیب، ساخت مجموعه سلمان فارسی که بخش اول قرارداد نگارش و تحقیق آن نیز اجرا شده بود به آینده موکول شد و ساخت سریال مختارنامه در اولویت قرار گرفت.

بد نیست به این نکته هم اشاره شود که حدود ده سال پیش از این مقطع ـ یعنی حول و حوش سال های 71 ـ که داوود میرباقری در حال ساخت سریال امام علی(ع) بود، محمد ابراهیم سلطانی فر نیز مشغول تحقیق برای نگارش فیلم نامه توابین بود.

متن نوشته شده توسط سلطانی فر به لحاظ تاریخی کاملا مستند بود و این مسأله فضای تاریخی دوره مورد نظر را برای گروه سازنده قابل لمس کرد اما فیلم‌نامه به جهت تفاوت‌هایی که با معیارهای ذهنی میرباقری داشت به بازنویسی اساسی نیاز داشت.

فیلمنامه‌ این مجموعه سه بار توسط حسن میرباقرى، محمد بیرانوند و خود میرباقری بازنویسی شده است و متن فعلی تنها از جهت حوادث مستند تاریخی با متن قبلی مشترک است و از لحاظ دراماتیک، متن پخته‌تری است و به معیارهای دراماتیکی هم که میرباقری به آنها اعتقاد دارد نزدیک‌تر است.

آیا مانند دیگر کارهای مذهبى، مختارنامه ابتدا به صورت فیلم پخش می شود؟

خیر. مختارنامه یک سریال داستانی است و از ابتدا به صورت سریال پخش خواهد شد و تا این لحظه تصمیمی درباره استخراج یک نسخه سینمایی از آن گرفته نشده است.

هزینه های این سریال به غیر از بودجه سیمافیلم را چه ارگانها و یا مؤسساتی تقبل کرده اند؟

تمام بودجه تولید این سریال از طریق سیما فیلم تامین شده است.

شروع مراحل پیش تولید و تولید این سریال از چه زمانی بوده است؟ پیش بینی اولیه شما برای اتمام کار چه تاریخی بود؟ اکنون پایان مراحل فیلمبرداری کار را چه زمانی ارزیابی می کنید؟ زمان پخش این سریال کی خواهد بود؟

آغاز نگارش فیلم‌نامه، مهر ماه 1381 بود که قصه سریال مختارنامه از زمان حکومت معاویه آغاز و تا حکومت عبدالملک مروان ادامه پیدا می‌کند و در فاصله این دو مقطع تاریخى، 16 سال از زندگی مختار ثقفی به تصویر کشیده می‌شود.

نگارش فیلم‌نامه اولیه سریال مختارنامه از ابتدای سال 81 آغاز شد. فیلم‌ نامه اولیه توسط حسن میرباقرى و محمد بیرانوند نوشته شد و داوود میرباقری نیز نگارش نهایی فیلم‌نامه را انجام داد. در طول نگارش متن، حجت الاسلام رسول جعفریان به عنوان محقق تاریخ اسلام در کنار نویسندگان فیلم‌نامه حضور داشته تا از نظر مستندات تاریخی و دینى، متن نهایی با واقعیت‌های تاریخی و دینی مطابقت داشته باشد. فیلم‌نامه این سریال بعد از نگارش به تأیید علمای دینی نیز رسیده است.

آغاز پیش تولید: فروردین 1382

آغاز فیلمبردارى: فروردین 1383

آغاز تدوین همزمان: خرداد 1384

تاریخ تقریبی پایان فیلمبردارى: آذر 1387

تاریخ تقریبی آغاز پخش: پاییز سال

1388

فیلمبرداری این پروژه در چه مکانهایی انجام شد؟

بخش عمده ای از سریال مختارنامه در دکورهای ساخته شده در منطقه احمد آباد مستوفی در جنوب غربی تهران مقابل دوربین رفته است. در این منطقه دکورهای شهر کوفه، مکه و مدائن ساخته شده است.

بخش های مهمی از این سریال نیز در بیابان های اطراف کاشان، منطقه عشق آباد ورامین، شهر آبادان و مناطق اطراف آن، شهرستان شاهرود و مناطق اطراف آن و شهرک سینمایی دفاع مقدس مقابل دوربین رفته است.

آیا استفاده از تنها یک دوربین برای فیلمبرداری چنین پروژه اى، کار را دشوار نمی کند در حالیکه در فیلمی مثل دوئل به طور همزمان 4 دوربین فیلمبرداری می کردند؟

در ساخت سریال تلویزیونی مختارنامه در هر جایی که نیاز بوده، بنا به تشخیص مدیر فیلمبرداری از دو یا سه دوربین استفاده شده است. ضمن آنکه فیلمبرداری یک فیلم سینمایی به شکل همزمان با چهار دوربین مسئله ای بی سابقه در سینما و تلویزیون ایران است!

آیا بخشهایی در فیلمنامه وجود داشته که به دلیل کمبود بودجه حذف شده باشد؟

خیر. تا این لحظه از فیلمنامه مختارنامه هیچ صحنه ای حذف نشده است.

میانگین تعداد هنروران چند نفراست؟

تعداد بازیگر اصلی: بیش از 60 نفر

تعداد بازیگر فرعی: بیش از 140 نفر

تعداد سیاهی لشگر: بیش از 2000 نفر

تعداد نیروهای انسانی درگیر در پروژه: بیش از 1430 نفر

تعداد لوکیشن های داخلی و خارجی: بیش از 122 لوکیشن

آذر 1389