فروش یا عرضه‌ی کالاها و خدمات هر کشور را به کشورهای دیگر، در ازای دریافت کالاها، خدمات، ارز، طلا، تسویه‌ی بدهی‌ها و یا به منظور کمک بلاعوض، صادرات گویند.
صادرات ایران در دوره‌ی قاجار و پهلوی، از رشد کم و نامناسبی برخوردار بود؛ مهم‌ترین عامل کندی رشد اقتصاد ایران را، می‌توان در نوع رابطه‌ی استعماری کشورهای استعمارگر با ایران جست که از همان آغاز، این رابطه با قطع پیوند میان کشاورزی، تولید معدنی و صنایع دستی کشور و سپس نابودی صنایع دستی و تبدیل کشور به تولید کننده‌ی مواد کشاورزی و نفت همراه بود.
پیش از تسلط استعمار روس و انگلیس بر اقتصاد ایران، تجارت خارجی ایران بیش‌تر با کشورهای آسیائی انجام می‌شد و صادرات کشور طیف وسیعی ازکالاهای کشاورزی و صنعتی (صنایع دستی) را در بر می‌گرفت. اما با شکست نظامی ایران از روسیه و تحمیل قراردادهای تجاری همراه با اعطای امتیاز به روسیه و انگلیس و تغییر در طرف‌های تجاری ایران - که بیش‌تر کشورهای اروپائی و عمدتاً روسیه و انگلیس شدند - مرحله‌ای جدید آغاز شد که نشان از پیامدهای ناخوشایند بر اقتصاد ایران داشت. از طرف دیگر، این روند در دوره‌ی پهلوی و سالهای پس از جنگ جهانی، ادامه یافت. در دوره‌ی پهلوی اول، آلمان و پس از جنگ، آمریکا به صورت مهم‌ترین طرف‌های تجاری ایران درآمدند و رشد وابستگی در اقتصاد ایران در دهه‌ی 40 تشدید شد و در هفت سال اول دهه‌ی 50، به اوج خود رسید.
از این‌رو، اگر ایران در گذشته و قبل از آغاز رابطه با دولت‌های استعماری با تولید و ساخت متنوع محصولات اقتصادی در مبادلات بازرگانی خارجی به صورت فعال شرکت می‌داشت و از مزایای آن بهره‌مند می‌شد، رفته رفته با تحمیل رشد ناموزون و تحمیل تقسیم بین‌المللی کار، اقتصاد کشاورزی ایران که - به صدور محصولات کشاورزی وابسته بود - به صدور نفت وابسته شد. از طرفی، اگر ابتدا میزان واردات ناچیز می‌بود و کل اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار نمی‌داد، در مقطع بعدی با جاافتادن تقسیم بین‌المللی‌کار، نوع واردات و کشورهای صادر کننده‌ی کالا به ایران، به عامل تعیین کننده‌ای در حرکت اقتصادی ایران تبدیل شد.
بنابراین، بر بستر چنین زمینه‌ای بود که ایران سه دوره‌ی صنعتی‌شدن را در سالهای پیش از 1300، 1300-1320 و 1347-1357 پشت سر گذاشت. تحولات یادشده، نه تنها تغییری در اقتصاد تک‌محصولی کشور به وجود نیاورد بلکه به تغییر نوع محصول و تشدید آن انجامید و اقتصاد تک‌محصولی کشاورزی، به اقتصاد تک‌محصولی نفت تبدیل شد. از طرف دیگر، صادرات کالا - که وجه دیگری از بازرگانی خارجی است و بر خلاف واردات، بیانگر امکانات تولید کشور یا به دیگر سخن، امکانات واحد‌های تولیدی، اعم از صنعتی، کشاورزی و معدنی در رفع نیازهای بین المللی و فراهم آوردن ارز لازم برای تأمین واردات است - پیشرفت چندانی نکرد
بیست و نهم مهرماه � روز ملی صادرات� شناخته و معرفی شده است. تعیین یک روز از روزهای سال برای �صادرات� ضمن ترویج فرهنگ صادرات در میان توده مردم، تقدیر از سربازان و ایثارگران جبهه اقتصادی، فرصتی برای تبادل افکار، شناخت گیرها و تنگناها و بررسی راهکارهایی برای رسیدن به هدف والای �جهش صادرات � می‌باشد
ضمن ارج نهادن به تلاش‌های بازرگانانی که در کار صادرات اهتمام می‌ورزند و ماحصل تلاش خود و کارکنانشان را به بازارهای جهانی عرضه داشته و سهم جمهوری اسلامی ایران را در عرصه رقابت اقتصادی افزایش می‌دهند، � روز ملی صادرات � را می‌بایست فرصت ارزشمندی تلقی کرد که مباحث مربوط به صادرات بار دیگر مورد توجه مسؤولان و دست‌اندرکاران امر قرار گیرد.
�روز ملی صادرات� می‌بایست سمبلی برای ارج نهادن به تلاش‌های انجام شده از سوی صادرکنندگان برای نفوذ و حضور در بازارهای جهانی و زمینه‌ای برای گفت‌وگوی رودررو باشد. در غیر این صورت جامعه از تعقل‌گرایی دور می‌ماند و فقط در عرصه تقدیرگرایی باقی خواهد ماند و تغییر و تحول که لازمه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است، هرگز به وقوع نخواهد پیوست.
در همین حال، توجه به یک نکته دیگر در عرصه مدیریتی کشور ضروری است و آن سه مرحله برنامه است. یعنی برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت. مرحله برنامه‌ریزی بدون تشکیل و فعال شدن ستادهای برخورد عقاید و فکرسازی، نمی‌تواند کارآیی و قابلیت اجرا داشته باشد. زیرا همواره شرکت‌ها، مؤسسات و سازمان‌ها با دو عامل درونی و بیرونی تاثیرگذار روبه‌رو می‌باشند. عوامل درونی یا درون‌سیستمی چنانچه برنامه‌های خود را بدون بررسی و تجزیه و تحلیل منطقی از عوامل بیرونی انجام دهد، به موفقیت دست نخواهد یافت.در مرحله اجرا، بسیج تمامی امکانات و بهره‌وری بهینه از آنها ضروری است و در همین حال نظارت در حین اجرا وپس از اجرا می‌تواند شناسایی دقیق موانع و مشکلات و راهکاریابی برای مقابله با آنها را تسهیل نماید.
باید به این نکته توجه داشت که اگر �توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی� هدف اصلی آحاد مردم و مسؤولان کشور است که می‌تواند رشد و تعالی جامعه، رفاه عمومی و امنیت خاطر همگان را تامین کند، باید به این فرهنگ و باور عمومی در تمام آحاد مردم رخنه کند که برای دستیابی به این هدف ارزشمند و تعالی‌بخش، همه باید فکر کنند و ایده‌ها و افکار خود را بروز دهند تا از برخورد عقاید، امکان دستیابی به ایده‌های برتر و متحول فراهم شود.
توسعه پایدار، آرمانی ارزشمند برای تمام ملت‌ها با هر نوع تفکر و جهان‌بینی است و دین مقدس اسلام نیز همواره بر آن تاکید دارد. اگر مسلمان واقعی هستیم، باید بپذیریم که �تفکر، عبادت است�. دانشجویی و دانش‌خواهی وظیفه هر مسلمان است و شایسته‌سالاری پیام عاشورای حسینی است.
مبانی فکری در اسلام برای ایجاد تحول دوجانبه به مراتب از دیگر ادیان وسیع‌تر و جامع‌تر است. آیه شریفه قرآن کریم است که خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد، مگر آنکه خود اقدام به تغییر نمایند. لذا برای دستیابی به آرمان‌های مقدس نظام جمهوری اسلامی، شناخت دقیق دین و برداشت صحیح از آیات و روایات می‌تواند زمینه فکری مناسبی را در جامعه ایجاد کند که از برخورد عقاید و فکرسازی، راه‌حل مشکلات و تنگناها به سهولت پیدا خواهد شد.
�روز ملی صادرات� تنها دستمایه‌ای برای تفکر در این زمینه، برخورد عقاید و فکرسازی برای رسیدن به جهش صادراتی است. از این رو لازم است که در ایجاد و تقویت تشکل‌های صادراتی، گفت‌وگوی بی‌پرده و صحیح و یافتن افکار متعالی‌تر برای سرعت بخشیدن به حرکت صادرات، تلاش مضاعفی از سوی مسؤولان کشور و نیز دست‌اندرکاران صادرات صورت پذیرد تا با مشارکت، همفکری و همدلی راهکارهای منطقی و قابل اجرا شناسایی شود. آنگاه می‌توان به برنامه‌ریزی‌ها، اجرای شایسته برنامه‌ها و دستیابی به اهداف امیدوار بود.
«روز ملی صادرات» تنها دستمایه ای برای تفکر در این زمینه، برخورد عقاید و فکرسازی برای رسیدن به جهش صادراتی است. از این رو لازم است که در ایجاد و تقویت تشکل های صادراتی، گفت وگوی بی پرده و صحیح و یافتن افکار متعالی تر برای سرعت بخشیدن به حرکت صادرات، تلاش مضاعفی از سوی مسؤولان کشور و نیز دست اندرکاران صادرات صورت پذیرد تا با مشارکت، همفکری و همدلی راهکارهای منطقی و قابل اجرا شناسایی شود. آنگاه می توان به برنامه ریزی ها، اجرای شایسته برنامه ها و دستیابی به اهداف امیدوار بود.
بیست و نهم مهرماه « روز ملی صادرات» شناخته و معرفی شده است. تعیین یک روز از روزهای سال برای «صادرات» ضمن ترویج فرهنگ صادرات در میان توده مردم، تقدیر از سربازان و ایثارگران جبهه اقتصادی، فرصتی برای تبادل افکار، شناخت گیرها و تنگناها و بررسی راهکارهایی برای رسیدن به هدف والای «جهش صادرات » می باشد.
معاون وزیر صمت و ریاست کل سازمان توسعه تجارت ایران، صادرکنندگان نمونه را خط‌‌شکنان جنگ تحریمی توصیف کرد و گفت: مراسم تجلیل از صادرکنندگان نمونه، روز دوشنبه 11 آذرماه و با مشارکت فعال بخش خصوصی برگزار می‌شود.
به گزارش روابط‌عمومی سازمان توسعه تجارت ایران، حمید زادبوم، اظهار داشت: روز ملی صادرات روزی بزرگ و با اهمیت برای تقدیر از تلاشگران عرصه صادرات است که با حضور مقامات ارشد کشوری و در راستای فرهنگ‌سازی برای صادرات برگزار می‌شود.
وی افزود: امسال، سالی سخت و همراه با فشارهای تحریم بود اما هدف صادرکنندگان توسعه ی تجارت خارجی، توسعه ی اقتصادی و در نهایت تأمین رفاه مردم کشور بوده و این تلاش شایسته ی تقدیر است.
گفتنی است، مراسم روز ملی صادرات، روز دوشنبه 11 آدرماه سال جاری
صادرات امروزه به عنوان بخش مهمی ازاقتصاد جوامع ، روند روبه رشدی را درکشورهای توسعه یافته ازآن خود کرده است . میزان تولید ناخالص ملی امروزه دیگروابستگی مستقیمی به میزان صادرات آن کشور دارد لذا هرچه میزان صادرات یک کشوربیشتروهمچنین نحوه ارتباط آن با کشورهای دیگرروبه گسترش وتعامل قرارگیرد بی شک میزان توسعه یافتگی کشور نیز مورد بررسی قرار می گیرد . در جمهوری اسلامی ایران نیز سالهاست که بر صادرات غیر نفتی تاکید می شود . به گفته بر خی کارشناسان وابستگی شدید تولید داخل و صادرات به درآمد نفت و تزلزلی که در سالیان گذشته در قیمت نفت وجود داشته ، روی آوری اقتصاد کشور را به سوی صادرات غیر نفتی اجتناب ناپذیر کرده است. البته در سالهای اخیر در آمدهای ارزی حاصل از صادرات غیر نفتی کشور به طور معتنابهی افزایش یافته است .
از سال 1376 بیست و نهم مهر ماه با تصویب شورای فرهنگ عمومی کشور، به عنوان روز ملی صادرات تعیین گردید تا بیانگر عزم و اراده ملی در مجموعه دولت و مردم برای توسعه صادرات غیر نفتی و درنتیجه توسعه اقتصادی کشور باشد.
