به گزارش خبرگزاری فارس، حمیدرضا مقدم‌فر مدیر عامل خبرگزاری فارس که بعدازظهر امروز سه‌شنبه در نشستی با موضوع “بررسی جنگ سایبری “ در برنامه سپهر سیاست شبکه چهارم سیما با حضور حسن عابدینی کارشناس مسائل رسانه حضور یافته بود، با اشاره به توسعه فضای سایبری در دنیا گفت: بحث توسعه فضای سایبری، به فضای هژمونی امروز دنیا برمی‌گردد که تغییر این رویکرد وابسته به تکنولوژی و استفاده از آن در جنگ نرم است.
* ماهواره و اینترنت سربازان اشغال کشورها از سوی سلطه‌گران
وی با بیان اینکه تغییر جنگ سخت به جنگ نرم، ابزاری می‌خواهد که تکنیک‌های آن به فضای سایبری باز می‌گردد، افزود: امروز استفاده از فضای سایبری ابزاری است برای ورود به جنگ نرم؛ چرا که نظام سلطه برای اینکه اراده خود را حاکم کند، امروز نیازی به لشکرکشی نمی‌بیند تا از جنگ سخت استفاده کند بلکه در حوزه سایبر فضای ماهواره‌ای و اینترنت سربازانی هستند که برای اشغال یک کشور نقش مهمی را ایفا می‌کنند.
مقدم فر با تاکید بر اینکه در جنگ نرم، اشغالگری نیاز به حضور فیزیکی ندارد، ادامه داد: اشغالگری در جنگ نرم از طریق، تغییر بر افکار و اندیشه‌ها صورت می‌گیرد و روشن است که نظامهای سلطه‌گر برای اینکه حاکمیت خود را اعمال کند، امروز با استفاده از این ابزار به راحتی می‌تواند از تغییر اندیشه‌ها، رفتار مردم را در یک کشورها در دست بگیرند.
* جنگ سایبری؛ جنگ کم‌هزینه و موثر
وی با یادآوری این مطلب که در سالهای پس از جنگ جهانی دوم، نظامهای سلطه‌گر در بسیاری از کشورها از این طریق توانستند حاکمیت خود را اعمال کنند، خاطرنشان کرد که جنگ سایبری، جنگی است کم‌هزینه، موثر و با سرعت که عملیات آن به سرعت انجام می‌شود.
مدیر عامل خبرگزاری فارس با اشاره به اینکه در فضای کشور ما جنگ نرم همان چیزی است که سال‌ها پیش از این رهبر معظم انقلاب اسلامی از آن به عنوان جنگ فرهنگی و نیز ناتوی فرهنگی یاد کردند، تاکید کرد: مهمترین ابزار جنگ نرم، امروز در فضای سایبری تعریف می‌شود که در مقاطع مختلف از جمله انتخابات اخیر حجم عمده‌ای از آن را مشاهده کردیم که تجربه بسیار قیمتی و البته پرهزینه‌ای برای نظام اسلامی بود.
وی با بیان اینکه در انتخابات اخیر تجربه خوبی در این زمینه کسب کردیم، به نمونه‌ای از آن اشاره کرد و گفت: نظامهای سلطه‌گر از تمام ابزار سایبری خود همچون شبکه‌های ماهواره‌ای و نیز هزاران سایت در انتخابات اخیر به خوبی استفاده کردند که در این میان اشخاصی هم به صورت معین بودند که به مدیریت و مهندسی این موضوع می‌پرداختند.
* رسانه‌ها باید ابعاد و ابزار جنگ سایبری را برای مردم تبیین کنند
مقدم فر تاکید کرد که از این تجربه باید رسانه‌ها بخصوص رسانه ملی استفاده کرده و ابعاد و ابزار مختلف این جنگ را برای مردم تبیین کنند.
این کارشناس مسائل استراتژیک درباره میزان موفقیت راهبردها و نیز پدافندهای نهادهای مسئول در حوزه جنگ سایبری اظهار داشت: خیلی در این موضوع کار نکردیم و هم اکنون با چالش‌های اساسی در این زمینه مواجه هستیم. اگرچه تهاجمات سایبری دشمنان نتیجه دلخواه آنان را در ایران در بر نداشت، اما می‌بایست پیش از این خود را برای هجمه‌ها و تهاجمات در جنگ سایبری آماده می‌کردیم.
وی مولفه‌های فضای جنگ سایبری را فرازمانی، فرامکانی و فراقانونی بودن آن دانست و در عین حال اضافه کرد: در فضای جنگ سایبری دشمنان هر کاری بتوانند انجام می‌دهند و حتی اصول حرفه‌ای و کلاسیک رسانه‌ای را در این فضا زیر پا می‌گذارند.
مقدم فر با اشاره به اینکه فضای سایبری فضای نرم و تاثیرگذاری است، به اظهارات یکی از استراتژیست‌های آمریکایی مبنی بر اینکه “فضای سایبر و تاثیرگذاری‌اش بر ایران متکی بر استراتژی قورباغه است “، اشاره کرد و گفت: مدتی قبل نیز رایس در سیاست کلان ایالات متحده در مقابل جمهوری اسلامی ایران نیز این استراتژی را مطرح کرد؛ یعنی در عمق فضای سایبر به گونه‌ای عمل می‌کند که مردم زمانی متوجه این تهدید می‌شوند که کار از کار گذشته است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در ایران ?? میلیون کاربر اینترنتی داریم و بیش از ??? هزار وبلاگ و وب سایت نیز وجود دارند که بیش از نیمی از آن هم اکنون فعال هستند، اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران پس از آمریکا و ژاپن سومین کشور در جهان از نظر وجود وبلاگ و وب‌سایت است که باید از این فرصت به نحو خوب استفاده کرد.
* انتخابات اخیر نشان داد که در حوزه سایبر با جنگی تمام عیار مواجه هستیم
وی در ادامه با بیان اینکه مدت‌ها است که وارد جنگ سایبری شده‌ایم و این انتخابات اخیر نشان داد که در این حوزه با یک جنگ تمام عیار مواجه هستیم، بیان داشت: در این انتخابات تمام توان دشمن در حوزه سایبر متوجه ایران اسلامی شد و آنها از همه تاکتیک‌ها و تکنیک‌های خود در فضای سایبر علیه ما استفاده کردند از این رو هنوز به خوبی در این زمینه آماده نشده‌ایم و باید مراکز و مسئولین مربوطه کارهای فراوانی در این زمینه انجام دهند.
مقدم فر با اشاره به هجمه و حمله هکرها به فضای سایبری کشورمان در انتخابات اخیر، گفت: در این مقطع ما در این زمینه پدافند نداشتیم از این رو از بسیاری از قسمت‌ها آسیب دیدیم که این آسیب‌ها را هنوز نظام اسلامی به طور کامل از خود دور نکرده است.
وی یکی از شیوه‌ها و ابزارهای جنگ سایبری را حمله هکرها به سایت‌ها تاثیر گذار در یک کشور برشمرد و افزود: در انتخابات اخیر هکرهایی سایتهای تاثیر گذار و اصلی کشورمان را هک کردند و بعضا موجب تعطیلی رسانه‌هایی شدند که اخبار، اطلاعات و روایات‌های درست را از انتخابات ایران به دنیا مخابره می‌کردند.حتی برخی از هکرها سایت‌هایی را آماده و جایگزین سایتهای هک شده کردند و یا با عناوین سایتهای هک شده آمدند و اطلاعات خلاف و دروغ را ارسال کردند.
* باید در حوزه جنگ سایبری پدافند داشته باشیم
این کارشناس مسائل رسانه با تاکید بر اینکه در حوزه جنگ سایبری باید خود را آماده کنیم و نسبت به آن پدافند داشته باشیم، اظهار داشت: در نگاهی مختصر متوجه می‌شویم که صدها سایت و شبکه‌های ماهواره‌ای و خبری همانند BBC فارسی و CNN آسیب‌هایی را به فضای افکار عمومی کشورمان در انتخابات اخیر ایجاد کردند.
وی در ادامه به اقدامات تیم رصد سایبری سپاه در کشف و منهدم کردن شبکه‌های اینترنتی ضد اخلاقی و ضد دینی در فضای اینترنتی کشورمان اشاره کرد و گفت: در این سالیان نهادهایی همچون سپاه پاسداران اقدامات موثری را در تهاجمات سایبری انجام داده‌اند که ظرفیت بزرگی محسوب می‌شود؛ اگرچه به خوبی از این فرصتها استفاده نشده است.
مقدم فر با بیان اینکه همانطور که در زمینه‌های مختلف علمی پیشرفت‌های گسترده‌ای داشتیم و جوانان توانسته‌اند در این مراحل به رشد و تعالی برسند، در زمینه مقابله با تهاجمات سایبری استعدادهای فوق‌العاده‌ای در کشور داریم، گفت: انهدام سایتهای ضداخلاقی و ضددینی در فضای اینترنت که از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام گرفت توسط یک سری نیروهای جوان، علمی، محقق و پژوهشگر صورت پذیرفت که همانند جوانانی که در علومی مانند هسته‌ای و نانوتکنولوژی خوش درخشیدند در فضای سایبری نیز این جوانان خود را نشان دادند.
مدیر عامل خبرگزاری فارس در تشریح مقابله با تهاجمات سایبری دشمنان نیز اظهار داشت: گام اول درا ین زمینه خارج شدن از انفعال است چرا که ما در کشورمان فرصت‌های خوبی داریم و باید از صاحبان فکر و اندیشه که سرمایه‌های بزرگی در این زمینه هستند، استفاده کنیم.
وی ادامه داد: در حالی که در دنیای غرب و آمریکایی‌ها از فناوری فوق‌العاده‌ای در این زمینه برخوردارند اما پیامی ندارند، انقلاب اسلامی دارای پیام است و دنیا شنوای این پیام خواهد بود از این رو باید این پیام را از این طریق به گوش جهانیان برسانیم.
مقدم فر خروج از انفعال و نیز تشکیل اتاق‌های فکر و استفاده از نخبگان و کارشناسان را در حوزه سایبر از دیگر مواردی عنوان کرد که باید برای مقابله با تهاجمات سایبری از آن استفاده کرد.
این روزها سخن از جنگ نرم بسیار شنیده می شود.در مطبوعات، رسانه ها، مدارس و دانشگاه ها همه جا سخن از جنگ نرم است. اما سوال اصلی اینجاست که جنگ نرم چیست؟ از سوی چه کسانی تهیه و طراحی شده و هدف آن چه می باشد؟
مفهوم جنگ نرم Soft Warfare در برابر مفهوم جنگ سخت Hard Warfare مورد استفاده واقع می شود .اگر در جنگ سخت از ابزار های قدرت سازی مانند ارتش، نیروهای مسلح، واحدهای زرهی و .... برای تصرف خاک، منابع طبیعی و یا سرنگونی یک نظام سیاسی استفاده می شود، مفهوم جنگ نرم با قدرت نرم و ابزارهای قدرت ساز نرم قابل تفسیر است.مفهوم جنگ نرم بر اساس مولفه های قدرت سخت شکل نگرفت. بلکه مولود ساختار و چارچوبی دیگر بود که در ادبیات سیاسی جهان به قدرت نرم مشهور است.
ژوزف نای استاد مطرح علوم سیاسی بزرگترین نظریه پرداز جنگ نرم است. نای در مورد قدرت نرم می نویسد: قدرت نرم توجه ویژه به اشتغال ذهنی جوامع دیگر از طریق ایجاد جاذبه است و زمانی یک کشور یا یک جامعه به قدرت نرم دست می یابد که بتواند اطلاعات و دانایی را به منظور پایان بخشیدن به موضوعات مورد اختلاف به کار بندد و از اختلافات به گونه ای بهره برداری نماید که حاصل آن گرفتن امتیاز باشد. یکی از نمونه های قدرت نرم می تواند کاربرد رسانه های جمعی در مناقشات باشد، رسانه می تواند جایگزین فشار نظامی گردد. در اینجا ما دیگر شاهد اعمال زور و اجبار نیستیم، بلکه اقناع افکار عمومی از طریق جنگ رسانه ای صورت می گیرد.
نظریه پردازان قدرت نرم، قلمرو و ابزارهای مورد استفاده در جنگ نرم را، موارد زیر می دانند:
ارزشهای بازیگر عرصه بین المللی، فرهنگ، خط مشی ها و نهادها،
جنگ سایبری، اینترنت و جنگ نرم:
جنگ سایبری از زیر مجموعه های جنگ نرم است. امروزه با پیچیده‌تر و کوچک‌تر شدن جهان به واسطه رشد فزاینده وسایل ارتباط جمعی از قبیل اینترنت و ماهواره معادلات گذشته در تنظیم روابط بین کشورها تا حدود زیادی به هم خورده و جای خود را به معادلات جدیدی داده است؛ به گونه‌ای که به جای به کارگیری مستقیم زور، توجه قدرت‌ها به استفاده از قدرت نرم و ایجاد تغییرات از طریق مسالمت‌آمیز با به کارگیری شیوه‌های نوین مداخله در امور داخلی کشورها جلب شده است.
جنگ نرم در برابر جنگ سخت در حقیقت شامل هرگونه اقدام روانی و تبلیغات رسانه‌ای است که جامعه هدف یا گروه هدف را نشانه می‌گیرد و بدون درگیری نظامی و گشوده شدن آتش رقیب را به انفعال یا شکست وامی‌دارد.
جنگ روانی، جنگ رایانه‌ای، اینترنتی، براندازی نرم، راه‌اندازی شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی و شبکه‌سازی از اشکال جنگ نرم هستند. جنگ نرم در پی از پای درآوردن اندیشه و تفکر جامعه هدف است تا حلقه‌های فکری و فرهنگی آن را سست کند و با بمباران خبری و تبلیغاتی در نظام سیاسی – اجتماعی حاکم تزلزل و بی‌ثباتی ایجاد کند.
فضای سایبر، فضایی است مجازی که به واسطه ابزاری غیرفیزیکی، کارکردی دوگانه دارد: هم باعث ارتقاء سطح فکری و هم باعث تشویش اذهان عمومی و شست و شوی مغزی می شود.
ما برای شناخت فرصتها و تهدیدات در عرصه جنگ نرم در حوزه سایبر باید ابزارهای موجود را بشناسیم و بدانیم کدامیک از اینها، ارتباطات بیشتر را برقرار می کنند و قدرت نفوذ بیشتری دارند. دانشمندان علوم ارتباطات 3 موج اصلی را در انقلاب ارتباطات و رسانه از هم تمییز می دهند:موج اول رسانه های چاپی(printed media) مانند کتاب، مطبوعات و نشریات، موج دوم رسانه های تصویری و صوتی(Visual media) مانند تلویزیون یا ویدئو و موج سوم رسانه های دیجیتال (Digital media) مانند چند رسانه ای ها و یا اینترنت.
در عصر موج اول و موج دوم رسانه ها، جریان انتقال اطلاعات از فرستنده به مخاطب یک سویه بود یعنی اطلاعات از یک منبع برای مخاطب، چه شنونده و چه بیننده، ارسال می شدند. در واقع رسانه ها یک طرفه هر چیزی را که می خواستند، انتقال می دادند به مخاطبین. متصدیان این نوع رسانه ها، دولت ها به خصوص دولت های ثروتمند، سرمایه داران و لابی های قدرت بودند.
در سطح بالاتر، این رسانه ها در انحصار ابرقدرت ها یعنی آمریکا و شوروی سابق بودند. از اواخر دهه 80 میلادی، با ظهور و بروز بیشتر کامپیوتر و متعاقب آن ایجاد شبکه جهانی وب و آغاز موج سوم رسانه ها، فضا از آن حالت یک سویه درآمد و دوسویه شد و به خاطر آغاز فعالیت اینترنت، کاملا از گذشته متمایز گشت. این امر بدان علت بود که اینترنت و فضای مجازی، فضا را برای شنیدن صداهای مختلف مساعد می کرد. این فضا به خاطر ابزاری سخت افزاری در انحصار قدرت و پول نبود. این تحول در کل جهان رخ داد، ابتدا در کشورهای توسعه یافته، بعد در کشورهای در حال توسعه و بعد حتی در کشورهای توسعه نیافته.
در واقع اکنون این فضا و این ارتباط دیگر حتی دوسویه هم نیست و باید بگوییم چندسویه است و در واقع کشورهای مجازی در فضای سایبر درست شده، که هر کدام شامل چند شهر می شوند و اهالی آنها با هم مرتبطند در حالی که هیچ وقت همدیگر را ندیده اند و ممکن است گاهی در آن فضا جمع صنفی تشکیل داده باشند.
فضای سایبری فرصت یا تهدید؟
اینترنت این رسانه جدیدی که در دنیا ایجاد شده، در ابتدا در کشور ما ابزاری بود ناشناخته، که در فهم عموم نبود. در واقع چون این فناوری برون‌زا بود و از بستر اجتماعی و فرهنگی جامعه ما برنخاست ما همواره از آن یک قدم عقب بودیم. در سالهای دهه 70 که اینترنت وارد کشور شد، حتی دانشگاه ها و دانشگاهیان هم فاقد علم و تخصص کافی در این زمینه بودند. چون که این فناوری غربی بود که از ما یک قدم جلوتر بود همواره ما دربرابر آن حالت انفعالی داشتیم و ویژگی های تهدیدزای آن برای ما بیشتر بود.
اما پس از مدتی در جریان نظام، برخی سازمانها به ماهیت دوگانه این رسانه پی بردند و به دنبال فرصت زایی در آن رفتند. حوزه های علمیه، سازمان تبلیغات اسلامی و کلیه مراکز وابسته به سطوح عالی دولت و نظام در این جهت فعالیت کردند. نمی گوییم صددرصد موفق بودند، ولی اقداماتی کردند. به این صورت که مؤسسات دینی نفوذ کردند، در چت روم ها. مناظراتی در چت روم ها قرار دادند. در شبکه های اجتماعی مثل Facebook، نفوذ کردند و تولید اطلاعاتی به نفع دین و به نفع فرهنگ، نمودند.
از نگاه نگارنده عرصه رسانه های نسل سوم فضای بهتری برای جنگ نرم با دشمن است. چرا که امروزه فضای ارتباط اجتماعی زیادی در اینترنت ایجاد شده و جمع‌های مجازی فراوانی در اینترنت به وجود آمده که فرهنگ‌های سنتی و مذهبی و خرده فرهنگ‌های جدید و زیادی را گردهم آورده است. امروز با وجود شبکه تارنمای جهانی دیگر وحشت گذشته که مدرنیسم را عامل همسانی جهان و از بین‌بردن فرهنگ های ضعیف و حاشیه ای می‌‌دانست وجود ندارد.
خلاصه کلام اینکه اینترنت بازاری است که در سطح جهان گسترده است و در آن همه چیز یافت می شود و هرکس به فراخور حال، خوشه ای از آن بر می گیرد. کاربران زیادی روزانه به اینترنت سر می زنند و از امکانات آن بهره می گیرند و در همین حال افراد سودجو با ایجاد سایت های خاص خود سعی می کنند تا این مشتریان را به سمت خود جلب نموده و به مقاصدخود نائل آیند، از طرفی بسیاری از مراکز علمی، تجاری، فرهنگی، خبری و ... نیز به دنبال استفاده صحیح از این شاهراه اطلاعاتی هستند و بدین لحاظ با ایجاد سایت های مناسب مترصد انجام امور مثبت می باشند.
استراتژی های جنگ نرم در فضای سایبری:
قرآن می فرماید: فَمَنِ اعْتَدَى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُواْ عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَیْکُمْ. شاید یک تفسیر این آیه این باشد که با همان ابزاری که به جنگ شما می آیند باید به جنگ دشمنان اسلام رفت. لذا پاسخ تهدید نرم، مقابله نرم است. پاسخ مبارزه علمی، مبارزه علمی است.
باز در قرآن آمده: وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ .این آیه به این مساله اشاره دارد که ما می بایست از تمامی ظرفیتهای ممکن خود در جنگ نرم بهره جوییم. لذا راهبردهای ذیل برای جنگ نرم سایبری در این مقطع پیشنهاد می شود:
1-راهبردهای پاکسازی:
یکی از ابزارهای اصلی جنگ نرم دشمن سایت های مستهجن و پورنوگرافی است. آنها موارد مستهجن درست می کنند. سایت های کذایی خلاف اخلاق درست می کنند و صبح تا شب به خورد جوانان می دهند و جوانی که می آید به فضای اینترنت، شست و شوی مغزی می شود. این گونه حملات باید با فیلترینگ و محدود سازی دسترسی کاربران ایرانی و از سوی دیگر پاکسازی وب از لوث آنها انجام پذیرد.
2-راهبردهای آگاه سازی:
آگاهی، رکن دوم مبارزه با جنگ نرم سایبری است. اغتشاشات سال گذشته محصول اطلاعات نادرستی بود که این شبکه ها به افکار عمومی وارد کرده بودند. راهبرد دوم این است که این عملیات روانی را برای مردم توضیح بدهیم و به آنها بفهمانیم که فضای سایبر فضای شکننده ای است که ممکن است اصول اعتقادی آنها را تخریب کند. ما باید مردم را آماده کنیم برای دفع عملیات دشمن. چون این تقابل و مواجهه شرق و غرب مخصوص الآن نیست.
از طرف دیگر مدیریت کشور باید با افزایش کارایی خود مشکلاتی را که بهانه می دهد به دست دشمن، رفع کند، چون اغتشاشات شهری از همین نقطه آغاز شد.
3-راهبردهای حضور در شبکه های اجتماعی و مقابله به مثل:
یکی از ابزار های مهم دشمن در جریان جنگ نرم سایبری در این راستا، سایتهای شبکه های اجتماعی اینترتی و شبکه های وبلاگی هستند. اگر چه کشورهای حامی و بنیانگذار در آن تبلیغ مستقیم ندارند، اما با ایجاد زمینه طرح و نشر مباحث مورد علاقه و به صورت مثلاً بی طرف به مدیریت افکار عمومی می پردازند.
با اینکه هک نمادین این سایت ها توسط هر گروهی به هر شکل می تواند یک پاتک خوب برای شروع کار علیه این جریان باشد، اما نمی توان صرفا با هک یا فیلترینگ آثار این گونه جنگهای نرم را کاهش داد. بلکه ورود سازمان یافته به این شبکه های اجتماعی توسط افسران جوان عرصه مبارزه با جنگ نرم و تولید و انتشار اطلاعات مبتنی بر حقایق و بصیرت سیاسی از راهکارهای مبارزه موثر در این عرصه است.
