روز حقوق بشر اسلامی

کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران اقدام به انتشار بیانیه کرد

 

دبیرخانه سازمان کنفرانس اسلامی، یعنی نهادی که باید حافظ و مدافع اجرای دقیق اعلامیه اسلامی حقوق بشر باشد در کشوری واقع شده که کوچک‌ترین استانداردهای مردم‌سالاری در آن معنای چندانی ندارد.

ایلنا: کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران به مناسبت روز «حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی» بیانیه‌ای صادر کرد.

به گزارش ایلنا، متن این بیانیه به شرح زیر است:

«بسم الله الرحمن الرحیم

وَنُرِیدُ اَن نّمُنّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْاَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ اَئِمَّهً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ؛ و ما بر آن هستیم که بر مستضعفان روی زمین نعمت دهیم و آنان را پیشوایان سازیم و وارثان گردانیم.

در گذر ایام و با پشت سر گذاشتن مناسبت‌های مختلف از ابتدای سال، روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی فرا رسید؛ روزی که به یاد تصویب اعلامیه اسلامی حقوق بشر در سازمان کنفرانس اسلامی (۱۳۶۹ شمسی ـ ۵ اوت ۱۹۹۰ میلادی) و با هدف بزرگداشت نگرش اسلام به حقوق انسان‌ها و صیانت از کرامت بشری بدین عنوان نامیده شده است.

در تقویم ایران، هر ساله این روز با مناسبت تاریخی مهم دیگری یعنی سالروز صدور فرمان مشروطه در ۱۲۸۵ شمسی نیز تقارن دارد که البته تقارنِ معناداری است. امسال این روز، همچنین با مناسبت اسلامی مهمی نیز همزمانی پیدا کرده و آن سالروز ولادت امام حسن مجتبی (ع) است که ما ایرانیان همراه با عموم شیعیان در سراسر جهان این روز را به عنوان روز اکرام، گرامی می‌داریم و با الگوبرداری از آن امام همام، روش و منش تکریم‌آمیز و کمک به مستمندان و نیازمندان را سرلوحه عمل خود قرار می‌دهیم.

کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران، روز چهاردهم مرداد و تمامی این مناسبت‌های فرخنده را به یکایک عدالتخواهان و صلح‌دوستان و رهروان حق و حقیقت تبریک می‌گوید و ضمن بزرگداشت مناسبت‌های یادشده، فرصت را مغتنم می‌شمارد تا در راستای ارتقای حساسیت‌های عمومی، چند نکته را مورد تاکید قرار دهد:

۱ـ امسال روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در شرایطی گرامی داشته می‌شود که در جهان اسلام، پس از خیزش‌های مردمی عدالتخواهانه و اسلامی در نقاط مختلف، هم‌اینک چندین کشور مرحله گذار به سوی امنیت و حاکمیت اراده مردم و استقرار نظام حقوقی جدید را با گام‌های موفق پشت سر می‌گذارند و در چندین کشور نیز مبارزات مردمی برای آزادی و رفع ظلم و ستم همچنان در جریان است. در برخی از کشورهای اسلامی همانند بحرین یا عربستان، به جهت همراهی حاکمان آن‌ها با قدرت‌های سیطره‌گر جهانی، سرکوب‌ها استمرار و شدت یافته در حالی که متاسفانه نوعی انفعال و بی‌توجهی نسبت به نقض حقوق مردم تحت ستم این کشور‌ها، در سطح جهانی از جمله محافل حقوقی بین‌المللی یا رسانه‌های معروف مشهود است و بالتبع مظلومیت قربانیان نقض حقوق بشر همچنان ادامه دارد.

حاکمان کشورهای اسلامی ناقض حقوق ملت، متاسفانه اغلب هیچ توجهی به اعلامیه اسلامی حقوق بشر مصوب سازمان کنفرانس اسلامی و تعهداتی که در برابر آن پذیرفته‌اند مبنی بر رعایت موازین شرعی و اسلامی و همچنین تعهدات بین‌المللی در حیطه حقوق بشر معمول نمی‌دارند. اسف‌انگیز‌تر اینکه دبیرخانه سازمان کنفرانس اسلامی، یعنی نهادی که باید حافظ و مدافع اجرای دقیق اعلامیه اسلامی حقوق بشر باشد در کشوری واقع شده که کوچک‌ترین استانداردهای مردم‌سالاری از قبیل تفکیک قوا، مجلس برخاسته از رای مردم، حق تعیین سرنوشت و دیگر حقوق انسانی در آن معنای چندانی ندارد و تنها خاندان سلطنتی است که مقدرات مردم را تعیین می‌کند. این خاندان در خیلی از موارد، مجریان تحولاتی فراملی است که یا مبتنی بر خواست دولت‌های غربی و یا نافی وحدت امت اسلامی است و حتی‌گاه، مروج رفتارهای خشونت‌آمیز در کشورهای مختلف اسلامی است.

توجه به این دردهای جهان اسلام در روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی، تصویر واقع‌بینانه‌تری از وضعیت موجود در کشورهای اسلامی به عنوان تصویب‌کنندگان اعلامیه اسلامی حقوق بشر در اختیار همه ما قرار می‌دهد تا در مسیر درست حرکت کنیم.

۲ـ امسال روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در حالی فرا رسیده است که طی هفته‌های اخیر، عملیات‌های تروریستی و تکفیری متعددی در سطح برخی از کشورهای اسلامی از جمله عراق، سوریه، افغانستان و برخی مناطق دیگر جهان انسان‌های بیگناه زیادی را به کام مرگ کشانده و شهروندان بی‌گناه زیادی را در کشورهای مزبور، مجروح و معلول ساخته، اموال زیادی را تخریب کرده و در مجموع، امنیت و ثبات جوامع را که لازمه تلاش برای تحقق حقوق مختلف انسانی و برقراری عدالت است، مخدوش ساخته است.

این وقایع، متاسفانه در مواردی توسط کسانی ساماندهی و اجرا شده که خود را مسلمان می‌نامند و ادعای مسلمانی می‌کنند. زشتی این‌گونه اقدامات غیر اسلامی و غیر انسانی در حدی بوده که در روزهای گذشته، برخی از مراجع و علمای بزرگ اسلامی با صدور بیانیه‌هایی دیدگاه دینی خود را در نفی این‌گونه اقدامات غیرانسانی بیان داشته و از عموم علمای اسلامی و نخبگان علمی در سراسر جهان اسلام خواسته‌اند تا حضوری فعال و تاثیرگذار برای جلوگیری از این‌گونه رفتارهای ضد اسلامی و کورکورانه و غیر انسانی داشته باشند.

این پدیده ضد انسانی لازم است به طور جدی و دقیق مورد کالبدشکافی قرار گیرد تا معلوم شود که این تحجر و تعصب از چه ریشه‌هایی نشات می‌گیرند، چه آموزش‌هایی منجر به شکل‌گیری و تربیت انسان‌هایی خودمحور و به دور از اخلاق، محبت، انسانیت و اعتدال می‌شوند، چه اوضاع اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌توانند زمینه‌های گرایش افراد به همراهی با برنامه‌ها یا اقدامات خلاف شرع و انسانیت را فراهم آورند، نقش گفت‌وگو و جلسات بحث و طرح نظرهای مختلف افراد با دیدگاه‌های متنوع و تقریب بین مذاهب چه تاثیری در جلوگیری از این‌گونه رفتارهای انحصارگرایانه و غیرمعقول و ضد انسانی دارد، آیا افرادی که به نام مسلمانی مرتکب جنایت می‌شوند خودسرانه چنین می‌کنند یا با حمایت و هدایت برخی از حکومت‌ها دست به چنین رفتارهایی می‌زنند و آیا عوامل ارتکاب جنایات و حامیان آن‌ها در جهان اسلام، اگر به طور مستقیم عوامل قدرت‌های زورگوی جهانی نباشند، توجه دارند که با اقدامات ضد انسانی و خلاف شرع خود بیشترین امکان را در اختیار رسانه‌های جهانی و محافل ضد اسلامی قرار می‌دهند تا با بزرگ‌نمایی هر مورد، اندیشه اسلامی را مروج خشونت معرفی کنند و نوعی اسلام‌هراسی را دامن بزنند و بدین ترتیب به اهداف ناعادلانه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود در سطح جهانی نائل آیند؟

روز حقوق بشر اسلامی مجال مناسبی است که به این پدیده‌های ویرانگر درون کشورهای اسلامی و علل و عوامل آن نگاهی مجدد بیندازیم و بررسی کنیم که ما چگونه می‌توانیم نقشی تاثیرگذار در رفع این قبیل پدیده‌های منفی ایفا کنیم.

۳ـ زندگی در جهان امروز بسیار متفاوت از زندگی در روزگاران گذشته است. از جمله مهم‌ترین این تفاوت‌ها که در اثر گسترش ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطاتی حاصل شده، امکان اثرگذاری گسترده فرهنگ‌های مختلف بر یکدیگر و تاثیرپذیری انسان‌ها از اطلاعات و داده‌های عظیم موجود در جهان است. این وضعیت برای گسترش رعایت حقوق انسانی در جوامع اسلامی و یا رعایت حقوق بشر مبتنی بر نگرش اسلامی در سطح جهان، می‌تواند یک فرصت تاریخی باشد یا به عنوان یک بستر توسعه آسیب‌های مختلف ایفای نقش کند. فرصتی تاریخی است اگر محافل علمی اسلامی این فضای جدید و امکانات و مقدورات در دسترس و رسالت فکری خود در این حوزه را به درستی درک کنند و آنگاه تولیدات فکری مستمر و همه‌جانبه‌ای در خصوص حق‌های مختلف انسانی و نظام فکری اسلام در حیطه حقوق و آزادی‌های انسانی و انجام بررسی‌های تطبیقی عالمانه بین اندیشه اسلامی با دیدگاه‌های مکاتب دیگر را در دستور کار قرار دهند. فرصتی تاریخی است اگر ده‌ها درس فقهی، اخلاقی، تفسیری و بین رشته‌ای توسط علما و اندیشمندان اسلامی در مراکز فکری سراسر جهان اسلام در حیطه حقوق انسانی برقرار شود تا آگاهی‌های عمومی از منظومه حقوق بشر مبتنی بر نگرش اسلامی ارتقا یابد و سپس بسیاری از این اندیشه‌ها در سطح کشورهای اسلامی مبدل به برنامه عمل شوند و هم چنین مخاطبان در اقصی نقاط جهان بتوانند با استناد به این منابع علمی دیدگاه صائب و درست را برگزینند.

اگر حکومت‌های اسلامی، وضعیت جهان معاصر، خصوصا تاثیرگذاری ابزارهای نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی را بر فکر و اندیشه شهروندان خود به خوبی درک کنند، هیچگاه منفعلانه برخورد نمی‌کنند که دائما از سوی محافل بیرون جهان اسلام مورد نقد و ارزیابی قرار گیرند و خیلی از شهروندان آن‌ها تبدیل به منتقد داخلی یا شیفته الگوهای بیرونی شوند، بلکه خود، پیشگام نهادینه‌سازی رعایت حقوق انسان‌ها در ابعاد مختلف می‌شوند و این‌گونه در عمل نشان می‌دهند که الگوی رعایت حقوق بشر مبتنی بر نگرش دینی، کارآمدی بیشتری برای بهبود وضعیت انسان‌ها و گسترش صلح و امنیت و اخلاق و عدالت دارد.

اگر محافل آموزشی در جهان اسلام درک درستی از شرایط جدید جهانی داشته باشند از‌‌ همان مقطع ابتدایی، کودکان را با نگرش اسلامی به حقوق بشر و صیانت از کرامت انسانی آشنا می‌سازند تا وقتی افراد به سطوح بالا‌تر آموزشی خصوصا مراکز آموزش عالی وارد شدند پشتوانه فکری قابل توجهی در این حیطه داشته باشند و با کوچک‌ترین ادعای آزادیخواهی و حقوق بشردوستی از سوی مدعیان جهانی، خودباوری خود را از دست ندهند و از یاد نبرند که ما پیشینه فکری و تمدنی قابل قبولی در حیطه حقوق بشر، قرن‌ها قبل از جهان معاصر داریم و نباید کوکورانه مقلد اندیشه‌های مکاتب فکری مطرح در سطح جهانی باشیم، چنانکه نباید متحجرانه از دستاوردهای خوب عقل و تجربه بشری در هر عصری بی‌بهره بمانیم.

روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی فرصت مغتنمی است تا در این حیطه بررسی کنیم که هر یک از ما چه باید انجام دهیم و چگونه می‌توانیم کوتاهی‌ها و غفلت‌های گذشته را جبران کنیم.

۴ـ روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی امسال در شرایطی فرا رسید که خبرهای مربوط به قتل عام و آواره ساختن مسلمانان می‌انمار و برخی اقدامات غیر انسانی دیگر توسط بوداییان افراطی و حامیان آن‌ها در هند و سریلانکا تاثر و توجه مسلمانان و عموم مدافعان اصیل حقوق انسانی در سراسر جهان را برانگیخته است.

رویدادهای می‌انمار نشان داد که مسلمانان باید همبستگی خود برای دفاع از حقوق انسانی را توسعه دهند و در سطح جهانی، انجمن‌ها و نهادهای فعال و تاثیرگذار را شکل دهند یا نهادهای موجود خود را تقویت کنند. همچنین تعامل منطقی و حول مشترکات با عموم فعالان حقوق بشر و نهادهای حقوقی بین‌المللی و تقویت ائتلاف‌های جهانی در مقابل ناقضان حقوق بشر را اولویت بخشند تا هیچ‌کس به راحتی نتواند حقوق آنان را تضییع کند و دولت‌ها مجبور شوند که در هر مورد به تعهدات خود برای صیانت از حقوق انسان‌ها با فوریت عمل کنند.

۵ـ جمهوری اسلامی ایران یکی از بانیان تهیه و تصویب اعلامیه اسلامی حقوق بشر و بانی پیشنهاد تعیین روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی در تقویم مناسبت‌های مورد تصویب سازمان کنفرانس اسلامی بوده است. قبل از تصویب اعلامیه اسلامی حقوق بشر در سال ۱۳۶۹ شمسی، مردم ایران، صرف نظر از تجربه مشروطه و قانون اساسی آن، با انقلابی عظیم و ضد ظلم و ستم در سال ۱۳۵۷ قانون اساسی بر اساس موازین اسلامی را پی افکندند که اصول متعدد آن به ویژه فصل سوم، به طور خاص به حقوق ملت اختصاص یافته است. این حق‌ها در اعلامیه اسلامی حقوق بشر نیز بیان شده است. روز حقوق بشر اسلامی فرصت مجددی است که همه شهروندان ایران خصوصا صاحبان قدرت بار دیگر مروری بر حق‌های انسانی شناخته شده و مشروع داشته باشند و به این پرسش پاسخ دهند که عملکرد آن‌ها در رعایت این حق‌ها چگونه بوده و چگونه در جریان است؟

از یاد نبریم که تا جامعه‌ای مملو از زیبایی و رعایت ارزش‌ها و تکریم و رعایت حقوق انسانی و همبستگی و همدلی نداشته باشیم نمی‌توانیم مروج خوبی برای حقوق بشر اسلامی در سطح فراملی باشیم، سوای آنکه در پیشگاه الهی نیز مسئولیم و باید پاسخگو باشیم.

سخن آخر اینکه همانگونه که وعده صریح الهی است، مستضعفان و کسانی که حقوق آن‌ها به شکل‌های مختلف نقض شده است و مورد بی‌عدالتی قرار گرفته‌اند، بر بی‌عدالتی‌ها سیطره خواهند یافت اما این وعده الهی باید ما را مصمم‌تر سازد که از میدان مبارزه برای حق و عدالت و صیانت از کرامت انسان‌ها عقب ننشینیم و با کوچک‌ترین ناملایمات، دست از حق‌جویی و حق‌خواهی برنداریم.

حکومت‌های اسلامی بیشترین وظیفه را در رعایت حقوق انسان‌ها و ارائه الگوی کارآمد در این خصوص بر عهده دارند فلذا مخاطبان اصلی روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی، صاحبان قدرت هستند تا مبادا از قدرت در اختیار سوء استفاده کنند.

امید آنکه عملکرد عموم دولتمردان اسلامی از جمله مسئولان کشور خودمان روز به روز بهبود یابد و سریع‌تر زمینه تحقق وعده الهی فراهم آید.»

مرداد در دفتر کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران

نشست ویژه روز «حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی» برگزار می‌شود

» سرویس: معارف و حقوق - حقوقی و قضایی

 

همزمان با چهاردهم مردادماه «روز حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی»، نشستی با عنوان «ظرفیت‌ها و انتظارات از رویکرد اسلامی به حقوق بشر برای ارتقای رعایت حقوق انسان‌ها در سه سطح ملی، کشورهای اسلامی و جهانی» در دفتر کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران برگزار می‌شود.

 

 

به گزارش ایسنا، در این نشست که ساعت 16 روز شنبه ـ 14 مردادماه ـ آغاز خواهد شد، پس از قرائت بیانیه کمیسیون درباره این روز، دکتر سید محمد هاشمی، دکتر حسین مهرپور، دکتر محمدروشن و دکتر عبدالمجید میردامادی به ایراد سخن خواهند پرداخت.

 

 

در ادامه این نشست، فعالانی از حوزه‌های خاص حقوق انسانی از جمله حقوق زنان و کودکان، حقوق اقلیت‌ها، حقوق کارگران، حقوق سالمندان، حقوق مهاجران و پناهندگان و حقوق معلولان و ایثارگران دیدگاه‌های خود را ارائه خواهند کرد.

 

اعلامیهٔ جهانی حقوق بشر یک پیمان بین‌المللی است که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۰ دسامبر ۱۹۴۸ در پاریس به تصویب رسیده‌است. این اعلامیه نتیجهٔ مستقیم جنگ جهانی دوم بوده و برای اولین بار حقوقی را که تمام انسان‌ها مستحق آن هستند را به‌صورت جهانی بیان می‌دارد، در نتیجه حقوق بشر به حقوقی گفته می‌شود که همگان در همه زمان‌ها و مکان‌ها از آن برخوردارند،^[۱] متن کامل این بیانیه بر روی وبگاه سازمان ملل متحد منتشر شده‌است.^[۲]

اعلامیهٔ مذکور شامل سی ماده است که به تشریح دیدگاه سازمان ملل متحد در مورد حقوق بشر می‌پردازد. مفاد این اعلامیه حقوق بنیادی مدنی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی‌ای را که تمامی انسان‌ها در هر کشوری باید از آن برخوردار باشند را مشخص کرده‌است. منشور بین‌المللی حقوق بشر از اعلامیه جهانی حقوق بشر، میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و دو پروتکل انتخابی آن تشکیل شده‌است. در سال ۱۹۶۶ مجمع عمومی دو میثاق مذکور را به تصویب رساند. در سال ۱۹۷۶ هنگامی که منشور بین‌المللی حقوق بشر توسط تعداد کافی از ملت‌ها مورد تأیید قرار گرفت، به حقوق بین‌الملل تبدیل شد.^[۳]

 

روز جهانی حقوق بشر

روز جهانی حقوق بشر

در جریان جنگ جهانی دوم، هنگامی که منشور ملل متحد در دست تدوین بود، احترام به حقوق بشر و آزادی های سیاسی مورد توجه نمایندگان کشورهای مختلف جهان واقع شد. پس از چندی، سازمان مل متحد تصمیم گرفت که این حقوق، همه جا و برای همه ملت ها قابل اجرا باشد. در ادامه، کمیسیون حقوق بشر در ژانویه سال 1947 میلادی شروع بکار کرد و پس از مدتی مطالعه و بررسی در قوانین اساسی کشورها و بحث و گفتگو در کمیسیون های مختلف، نتیجه مطالعات خود را به صورت لایحه ای به مجمع عمومی تقدیم کرد. مجمع مزبور در دهم دسامبر 1948 میلادی (19 آذر 1327 ش) با 48 رأی مثبت و 8 رأی ممتنع، اعلامیه جهانی حقوق بشر را تصویب کرد و این روز به عنوان روز جهانی حقوق بشر نامگذاری گردید. این اعلامیه شامل یک مقدمه و سی ماده می باشد و در ماده اول آن به برابری افراد بشر و حاکمیت روح برادری در میان آنها اشاره شده است. علی رغم تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر، واقعیت در عمل به گونه ای دیگر شکل گرفت. نگاهی گذرا به رویدادهای سیاسی و نظامی جهان پس از پایان جنگ دوم جهانی، تصویری از وقایع اسفبار را نشان می دهد که دقیقاً بیانگر فاصله زیاد میان اهداف با عملکرد جامعه بین المللی در دفاع از حقوق بشر است. به علاوه بر خلاف تصور اولیه، شعار دفاع از حقوق بشر، عملاً به ابزاری در جهت اعمال فشارهای سیاسی و اقتصادی دولت های غربی بر کشورهای مستقل جهان برای پیشبرد منافع استعماری این دولت ها، مبدل شده است. هم اکنون بسیاری از کشورهای جهان، با توجه به این واقعیت تلخ و همچنین بدلیل ناهم خوانی برخی بندهای اعلامیه حقوق بشر با اعتقادات، فرهنگ و رسوم آنان، خواستار تغییر در این بندها و جلوگیری از استفاده ابزاری از این اعلامیه هستند. بدنبال تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در دهم دسامبر 1948 میلادی توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد و تأیید حقوق طبیعی و اجتماعی افراد بشر توسط این سازمان بین المللی، روز دهم دسامبر (برابر با 19 آذر 1327ش) به عنوان روز جهانی حقوق بشر نامگذاری شده است.

 

مرداد91