تو می توانی

تقویت خودباوری در کودکان ونوجوانان

تو می توانی

تحقیقات انجام شده در خصوص آسیب شناسی روانی حکایت از آن دارد که علت بسیاری از رفتار های آسیب زای فرزندان در خانه و مدرسه مانند پرخاشگری، اضطراب، بزهکاری، مصرف سیگار ، افت تحصیلی و مواردی از این قبیل، ریشه در کمبود یا ضعف «عزت نفس» آنان دارد .

درواقع هر چه فرد از خودباوری و عزت نفس بالاتری برخوردار باشد از موقعیت و کارآمدی بالاتری بربخوردار بوده و از آسیب های روانی – اجتماعی نیز مصون خواهد ماند.

در اهمیت «عزت نفس»

1-                  اگر ثروتمند نیستی مهم نیست بسیاری از مردم ثروتمند نیستند.

2-                  اگر سالم نیستی هستند افرادی که با معلولیت و بیماری نیز خوب زندگی می کنند.

3-                  اگر زیبا نیستی هستند افرادی زیبایی ظاهری ندارند ولی خیلی خوب زندگی می کنند.

4-                  اگر تحصیلات عالی نداری با کمی سواد هم می توان زندگی کرد.

 

معنای «عزت نفس و خودباوری»

عزت نفس یعنی احساس ارزشمند بودن که از طریق مجموعه افکار ، عواطف، احساس ها و تجربه ها بدست می آیند به گونه ای که فرد خود را توانمند ، باکفایت و موفق می داند .

«عزت نفس و خودباوری» چگونه ایجاد می شود؟

عزت نفس و خودباوری از کودکی توسط والدین واطرافیان شکل می گیردو ایجاد می شود مثلاً اگر کودکی در محیطی پر از ترس بزرگ شود یاد می گیرد که بترسد و یا اگر در محیطی پر از تشویق بزرگ شود می آموزد که اعتماد کند. عزت نفس کودکان از نوع ، نگرش و رفتاری که دیگران نسبت به او دارند می تواند شکل بگیرد. رفتار هایی چون طرد، عدم محبت، عدم توجه، غفلت، جدی نگرفتن، توجه به نکات منفی، گوش ندادن، عدم احترام، تحقیر، تمسخر، سرزنش، تهدید، مقایسه ، انتظار بیش از حد و بد رفتاری سبب کاهش عزت نفس در کودک می شود. از طرف دیگر رفتارهایی چون پذیرش، احترام، محبت، توجه، جدی گرفتن، احساس تعلق، تشویق، حمایت، تحسین، احساس ایمنی و انتظارات مناسب موجب افزایش عزت نفس می شود. برای ایجاد عزت نفس در فرزندان بهتر است به آنها کمک کنیم تا بیاموزند که :

1-                  هیچ انسانی شبیه دیگری نیست هیچ کدام از انسانها در طول تاریخ شبیه هم نبوده و نخواهد بود و به خود بگوید هیچ کس شبیه من نیست من آنچه را که هستم دوست دارم و احساس خوبی نسبت به خودم دارم.

2-                  محدودیت ها و توانمندی های خود را بپذیرید نقاط ضعف خود را بدون نگرانی و ناراحتی بپذیرید و از آنها احساس شرمساری نکنید. چون هیچ فردی نمی تواند انسانی کامل و به هر چیز دانا و به همه کاری توانا باشد و با آگاهی و پذیرش نقاط مثبت و ضعف خود احساس رضایت و خوشنودی می کند.

راههای افزایش عزت نفس در کودکان:

برای افزایش عزت نفس باید احساس کفایت، احساس مسئولیت، احساس پذیرش و محبت و احساس رضایت از وضع جسمانی خود را در فرزندانمان ایجاد کنیم و برای ایجاد هر یک از احساس ها موارد زیر توصیه می شود

انتظارات بیش از حد از آنها نداشته باشیم . توانایی های آنها را تشویق و تحسین کنیم . کارها ، فعالیت ها و عواطفشان را حمایت کنیم . کمک کنیم که عملکردشان را بهبود بخشیده و موفقیت را هر چند کوچک تجربه نمایید. تشویق و حمایت نماییم که راههای مختلفی را برای حل مسئله تجربه کنند برای ایجاد احساس مسئولیت باید:

-                     تشویق کنیم تا ارتباط سالم اجتماعی با دوستان و اطرافیان بر قرار کنند.

-                     فرصتهایی را فراهم کنیم تا تجارب ، تواناییها و موفقیتهایشان را با هم در میان بگذارند.

برای ایجاد احساس پذیرش و محبت باید:

-                     از مقایسه ی او با دیگران بپرهیزیم و او را به عنوان یک فرد بی نظیر و منحصر به فرد نگاه کنیم.

-                     بدون قید و شرط او را بپذیریم تا احساس پذیرش درونی را در او تقویت کنیم .

-                     کمک کنیم تا خود را قبول داشته باشند و به خود اعتقاد پیدا کنند و احساس ایمنی را در آنها پرورش دهیم.

-                     آنها را به عنوان هدیه و نعمت الهی تلقی کرده و به آنها احترام بگذاریم.

-                     کمک کنیم تا عواطف و محبت خودشان را به راحتی بروز دهند.

نشانه های افراد با خودباوری زیاد

فرد مستقل عمل می کند و مسئولیت پذیر است . نسبت به پیشرفتهایش افتخار می کند و دامنه ی وسیعی از احساس ها و هیجان ها را نشان می دهد . ناکامی را به راحتی تحمل  می کند و دیگران را به راحتی تحت تأثیر قرار می دهد.

نشانه های افراد با خودباوری کم

توانمندی های خود را دست کم می گیرد و احساس درماندگی می کند . به آسانی تحت تأثیر دیگران قرار می گیرد. دامنه ی محدودی از احساسات و عواطف را نشان می دهد. از موقعیت های جدید و تازه دوری می کند و بلافاصله بهانه جویی می کند و ناامید می شود و در ضعفهای خود، دیگران را سرزنش می کند.

عوامل کاهش دهنده ی عزت نفس و خودباوری:

-                     بیش از اندازه بر بایدهای خودمان تأکید داشته باشیم.

-                     زمینه های منفی خودمان را بزرگ دانستهو در عوض جنبه های مثبت خودمان را کم اهمیت تلقی کنیم.

-                     به خاطر هر عملکردی به خودمان برچسب بزنیم. برچسب زدن فرایندی است که به سرزنش و ملامت خود همراه است.

-                     داشتن اندیشه ی همه یا هیچ یعنی وقتی نمی توانیم فعالیتی را به درستی و کامل به نتیجه برسانیم، خود را شکست خورده بدانیم.

بهمن 89